Τα οφέλη της άθλησης είναι αναντίρρητα και πολλαπλά τεκμηριωμένα, καθώς η φυσική άσκηση επιδρά θετικά στο καρδιαγγειακό σύστημα και έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την υπέρταση, το σακχαρώδη διαβήτη, τη δυσλιπιδαιμία, και την παχυσαρκία.
Ωστόσο, η φυσική άσκηση αυξημένης έντασης έχει βρεθεί από επιστημονικές έρευνες ότι σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά αιφνίδιου θανάτου, καθώς καταγράφονται 2.1 περιπτώσεις αιφνίδιου θανάτου ανά 100.000 αθλητές κάθε έτος, έναντι 0.7 περιπτώσεων σε 100.000 μη αθλητές κάθε έτος.1 Στις ΗΠΑ, σε μελέτη που έγινε στους αθλητές του NCAA για τα έτη 2004-2008 καταγράφηκαν 273 αιφνίδιοι θάνατοι με την πλειονότητά τους να οφείλεται σε παθήσεις του καρδιαγγειακού.2
Τα αίτια του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία. Στα παιδιά και τους εφήβους πρώτη σε συχνότητα αιτία είναι η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και ακολουθούν οι
συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων, ενώ τα υπόλοιπα αίτια είναι αρκετά σπανιότερα. Στους ενήλικες άνω των 35 ετών, το σημαντικότερο αιφνίδιου θανάτου κατά την άσκηση είναι η στεφανιαία νόσος.
Είναι δεδομένο ότι κάθε αιφνίδιος θάνατος αθλητή αποτελεί ιδιαίτερα τραγικό και απροσδόκητο γεγονός, με σημαντικό αντίκτυπο στην οικογένεια και τον κοινωνικό περίγυρο, καθώς αφορά συνήθως άτομα νεαρής ηλικίας με άριστη φυσική κατάσταση. Για την αποτροπή αυτών των θανάτων η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Καρδιαγγειακής Πρόληψης και Αποκατάστασης (European Association of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation) συστήνει ετήσιο προαθλητικό έλεγχο3 με:
-λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιστορικό,
-ενδελεχή φυσική εξέταση, και
-ηλεκτροκαρδιογράφημα 12 απαγωγών.
Η αποτελεσματικότητα του προαθλητικού ελέγχου με ιστορικό, φυσική εξέταση και ηλεκτροκαρδιογράφημα στην πρόληψη αιφνιδίων θανάτων αθλητών είναι πλέον ξεκάθαρη σε χώρες που εφαρμόζουν μαζικά τέτοια προγράμματα. Συγκεκριμένα, στην Ιταλία, όπου ο έλεγχος των αθλητών είναι υποχρεωτικός δια νόμου από το 1982, η επίπτωση του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου μειώθηκε κατά 89%.
Παρά την επιτυχημένη εφαρμογή του προαθλητικού καρδιολογικού ελέγχου, ένα 30% των περιπτώσεων αιφνιδίου θανάτου δεν μπορεί να διαγνωστεί μόνο με τη φυσική εξέταση και το ηλεκτροκαρδιογράφημα. Ο ρόλος του υπερηχοκαρδιογραφήματος είναι πολύτιμος στη διάγνωση της υπερτοφικής μυοκαρδιοπάθειας, της αρρυθμιογόνου δεξιάς, των διαφόρων βαλβιδοπαθειών και των παθήσεων της αορτής. Πέρα δε από τη διάγνωση παθήσεων που μπορούν να προκαλέσουν αιφνίδιο θάνατο στην άσκηση, η υπερηχοκαρδιογραφία συμβάλλει στη διάγνωση και άλλων παθήσεων που αν και δεν αποτελούν αιτίες αιφνιδίου θανάτου μπορεί να απαιτούν περιορισμό ή τροποποίηση της αθλητικής δραστηριότητας ή απλά τακτική παρακολούθηση. Όταν επομένως η εξέταση γίνεται με σαφείς ενδείξεις και από εξειδικευμένους ιατρούς, πολλαπλασιάζει τα οφέλη του προαθλητικού ελέγχου.
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η καρδιολογική εξέταση των αθλούμενων κάθε ηλικίας δεν είναι μία εξέταση ρουτίνας, ούτε απλά ένα επιπλέον βάσανο κάθε Σεπτέμβρη για γονείς και παιδιά. Σε καμία περίπτωση, λοιπόν, δε θα πρέπει να τον λησμονούμε και να δίδονται πιστοποιητικά χωρίς να προηγείται εξέταση.
Μολονότι η σημασία του προαθλητικού ελέγχου είναι μεγάλη και τα οφέλη μπορεί να είναι πολλαπλάσια του κόστους, αυτό το κόστος το επωμίζεται δυστυχώς ο αθλητής και η οικογένειά του. Στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε, αυτό το κόστος είναι συχνά δυσβάσταχτο. Με αίσθημα κοινωνικής ευθύνης , αναλαμβάνουμε μέρος αυτού του κόστους στο ιατρείο μας με σκοπό να καταστήσουμε την εξέταση προσβάσιμη σε αθλούμενους οποιασδήποτε οικονομικής κατάστασης. Παράλληλα, προσφέρουμε υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, με τελευταίας γενιάς υπερηχοκαρδιογράφο Triplex, σε ένα σύγχρονο και ευχάριστο περιβάλλον, με κατάλληλο προγραμματισμό ώστε να αποφεύγονται οι αναμονές των εξεταζομένων.
Βιβλιογραφία
Albert et al. Triggering of sudden death from cardiac causes by vigorous exertion. N Engl J Med 2000; 343:1355-1361.
Harmon et al. Incidence of sudden cardiac death in National Collegiate Athletic Association athletes. Circulation 2011; 123:1594-600
Consensus Statement of the Study Group of Sport Cardiology of the Working Group of Cardiac Rehabilitation and Exercise Physiology and the Working Group of Myocardial and Pericardial Diseases of the European Society of Cardiology. Eur Heart J 2005;26:516-24